〔《素》〕陽(yáng)氣有余,為身熱無(wú)汗。陰氣有余,為多汗身寒。陰陽(yáng)有余,則無(wú)汗而寒。(《脈要精微論》)飲食飽甚,汗出于胃。驚而奪精,汗出于心。持重遠(yuǎn)行,汗出于腎。疾走恐懼,汗出于肝。搖體勞苦,汗出于脾。(《經(jīng)脈別論》)
〔《素》〕陽(yáng)之汗,以天地之雨名之。(全文見(jiàn)“五藏”)陽(yáng)加于陰謂之汗。(《陰陽(yáng)別論》。陽(yáng)氣入內(nèi),加于陰氣也。凡傷寒始病脈浮,至汗出則沉入內(nèi),加于陰也。)
〔垣〕表虛自汗,秋冬用桂枝,春夏用黃芪,能治虛勞自汗。(脈證有寒者亦用桂枝,無(wú)寒者用黃芪)
〔無(wú)〕牡蠣散 治諸虛不足,及新病暴虛,津液不固,體常自汗。(許學(xué)士方亦治盜汗不止)
黃芪 麻黃根 牡蠣(煅研)
上銼散。每服三錢(qián),水一盞半,小麥一百粒,煎至八分,不拘時(shí)服?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔垣〕周衛(wèi)湯 治濕勝自汗,補(bǔ)衛(wèi)氣虛弱,表虛不任外寒。
黃芪 麻黃根(各一錢(qián)) 生甘草(五分) 豬苓 羌活(各七分) 麥門(mén)冬(三分) 歸梢(五分) 生地(三分) 生黃芩(五分) 五味子(七粒) 蘇木 紅花(各一分) 半夏(湯洗七次,五分)
上?咀,如麻豆大。作一服,水二盞,煎至一盞去渣,稍熱服。中風(fēng)癥必自汗,汗多不得重發(fā)汗,故禁麻黃而用根節(jié)也?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
張蕓夫,己酉四月,天寒陰雨,寒濕相雜,因官事飲食失節(jié),勞役所傷。病解之后,汗出不止,沾濡數(shù)日,惡寒,重添厚衣,心胸悶躁,時(shí)躁熱,頭目昏憒,壅塞,食少減。此乃胃外陰火熾甚,與夫雨之濕氣挾熱,兩氣相合,令濕熱大作,汗出不休,兼見(jiàn)風(fēng)邪,以助東方甲乙。以風(fēng)藥去其濕,以甘藥瀉其熱,羌活勝濕湯主之?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 甘草(炙,三錢(qián)) 黃芪(七分) 生甘草(五分) 生黃芩(三分) 防風(fēng)(三分) 酒黃芩(三分) 人參(三錢(qián),以助氣益胃。已上藥瀉胸中熱) 藁本(三分) 獨(dú)活(二分) 升麻(五分) 川芎(三分) 柴胡(五分,已上風(fēng)藥勝其濕) 細(xì)辛 蔓荊子(各三分) 薄荷(一分,以上清利頭目)
上作一服,水二盞,煎一盞半,后入細(xì)辛等四味,再熬至一盞,去渣熱服。一服而止,諸癥悉去?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔丹〕人參、黃芪少佐桂枝湯,甚者附子亦可用?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 〔嚴(yán)〕芪附湯 治氣虛陽(yáng)弱,虛汗不止,肢體倦怠?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 黃芪(去蘆,蜜炙) 附子(炮去皮臍,各等分)
上?咀。每服四錢(qián),水一盞,姜十片,煎八分,食前溫服。
〔《本》〕補(bǔ)精氣,止肝邪,平補(bǔ)五臟虛羸,六腑怯弱,充肌膚,進(jìn)飲食。人參丸?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 人參 山藥 白術(shù) 白茯苓 石斛 黃芪(取頭末) 五味子(各一兩)
上為細(xì)末,蜜丸如桐子大。每服三十丸,空心食前飲下,久服不熱,尤宜少年。
平人氣象論云:尺澀脈滑,謂之多汗。王注謂尺膚澀,而尺脈滑也。膚澀者,榮血內(nèi)涸。又《針經(jīng)》云:腠理發(fā)泄,汗出溱溱,是謂津脫。津脫者,腠理開(kāi),汗大泄。按此二經(jīng)論自汗多而血涸津脫者,其治法乃東垣正陽(yáng)湯,用炒黃柏、知母及當(dāng)歸六黃湯之類(lèi)是也。汗,以臟腑言之,皆屬心。經(jīng)云:心為汗。《難》云:腎邪入心,為汗出不可止者是也?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔垣〕或問(wèn)濕之與汗,陰乎陽(yáng)乎?予應(yīng)之曰:西南坤土也,在人則為脾胃。陽(yáng)之汗,以天地之雨名之。濕主淋淫,驟注者,濕勝也,陰滋其濕,為露為雨,此陰寒隔熱火也。隔者,解也。陰濕寒下行,地之氣也。仲景云:汗多則亡陽(yáng),陽(yáng)去則陰勝也。重虛則表陽(yáng)虛極矣,甚為寒中濕勝,則音聲如從甕中出,若中水也。相家有言,土音如居深甕里,言其壅也,遠(yuǎn)也,不出也,其為濕也審矣。又知此二者,亦為陰寒。《內(nèi)經(jīng)》云:氣虛則外寒,雖見(jiàn)熱中,蒸蒸為汗,終傳大寒。知始為熱中者,表虛無(wú)陽(yáng),不任外寒,終傳為寒中者,多成痹寒矣。夫色以候天,脈以候地。形者,乃候地之陰陽(yáng)也。故以脈氣候之,皆有形之可見(jiàn)者也。
上濕勝自汗,治法并見(jiàn)陰虛條?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔丹〕痰癥亦有汗?;饸馍险?,胃中之濕,亦能作汗,可用涼膈散?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《素》〕帝曰:有病身熱懈惰,汗出如浴,惡風(fēng)少氣,此為何???岐伯曰:病名酒風(fēng)。帝曰:治之奈何?岐伯曰:以澤瀉、術(shù)各十分,麋銜五分,合以三指撮,為后飯。(《病能篇》。麋銜一名薇銜,俗名吳風(fēng)草。)
〔河〕白術(shù)散 治飲酒中風(fēng),汗多不可單衣,食則汗出如洗,久不治,必為消渴癥。
牡蠣(煅,三錢(qián)) 白術(shù)(一兩二錢(qián)) 防風(fēng)(二兩半)
上為末,每服一錢(qián),溫水調(diào)下,不計(jì)時(shí)。如惡風(fēng),倍防風(fēng)、白術(shù)。如多汗面腫,倍牡蠣。
酒風(fēng),一名漏風(fēng)。經(jīng)云:飲酒中風(fēng),則為漏風(fēng)。漏風(fēng)之狀,或多汗常不可單衣,食則汗出,甚則身喘息惡風(fēng),衣裳濡,口干善渴,不能勞事。此即酒風(fēng)同治也。凡五臟風(fēng),皆自汗惡風(fēng)。(經(jīng)文見(jiàn)“風(fēng)門(mén)”)
〔丹〕周師脈弦,左大于右不數(shù),身易得汗,小便赤,口燥,此為虛?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 白術(shù) 陳皮 歸尾 青皮(各半兩) 白芍藥 人參(各七錢(qián)) 黃芩 川芎(各三錢(qián)) 木通(二錢(qián)) 甘草(炙,五錢(qián))
分九帖,煎三之一,稍熱飲之,煎藥下保和丸二十粒?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
動(dòng)而汗出,有虛者,有熱者?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 〔垣〕安胃湯 治因飲食汗出,日久心中虛風(fēng),虛邪令人半身不遂,見(jiàn)偏風(fēng)痿痹之病,先除其汗,慓悍之氣,按而收之?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 黃連(去須) 五味子 烏梅(去核) 生甘草(各五分) 熟甘草(三分) 升麻梢(二分)
上?咀。分作二服,每服水二盞,煎一盞去渣,溫服食遠(yuǎn)。忌濕面、酒、五辛、大料物之類(lèi)?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
刺灸 汗出有二:
其一取肺。經(jīng)云:邪在肺,則病皮膚痛,寒熱上氣,喘汗出,咳動(dòng)肩背,取之膺中外輸,背三節(jié)五椎之傍,以手疾按之,快然乃刺之,取之缺盆中以越之者是也?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
其二取手足少陽(yáng)。經(jīng)云:三焦手少陽(yáng)之脈,所生病者,汗出,目銳眥痛,頰痛,耳后痛。膽足少陽(yáng)之脈,所生病者,汗出振寒,瘧,皆視盛虛熱寒陷下而施補(bǔ)瀉疾留灸也。
〔《素》〕肺脈軟而散者,當(dāng)病灌汗,至今不復(fù)發(fā)散也。(《脈要精微論》。灌汗謂汗多如灌洗之狀?!恫∧苷摗吩疲汉钩龆?,亦此義也。)肺脈緩甚,多為汗。(全文見(jiàn)“治虛實(shí)法”)
〔?!愁^汗出,劑頸而還,血證也。額上偏多何謂也?曰:首者,六陽(yáng)之所會(huì)也,故熱熏蒸而汗出也。額上偏多,以部分,左頰屬肝,右頰屬肺,鼻屬中州,頤屬腎,額屬心。
三焦之火涸其腎水,溝渠之余迫而上,入于心之分,故發(fā)為頭汗,而額上偏多者,屬心之部,而為血證也。
飲酒飲食頭汗出者,亦血證也。至于雜證,相火迫腎水上行入于心,為盜汗,
或自汗,傳而為頭汗出者,或心下痞者,俱同血證例治之。無(wú)問(wèn)傷寒雜病酒積,下之而心下痞者,血證也。
何以然?曰:下之亡陰,亡陰者,則損脾胃而亡血,氣在胸中以亡其血,陷之于心之分也,故心下痞。世人以為血病,用氣藥導(dǎo)之,則痞病愈甚。
而又下之,故變而為中滿(mǎn)膨脹,非其治也。如此然當(dāng)作何治?獨(dú)益中州脾土,以血藥治之,其法無(wú)以加矣?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
一男子手足汗,醫(yī)用芩、連、柏并補(bǔ)劑皆不效,又足汗常多,后以八物半苓為君,白附、川烏佐使,其汗即無(wú)?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《本》〕治腳汗。
白礬 干葛(各等分)
上二味為末,每半兩,水三碗,煎十?dāng)?shù)沸洗,逐日一次,纏三五日自然無(wú)汗?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《靈》〕奪血者無(wú)汗,奪汗者無(wú)血。(《榮衛(wèi)生會(huì)篇》)
〔垣〕真氣已虧,胃中火盛,汗出不休,胃中真氣已竭。若陰火已衰,無(wú)汗反燥,乃陰中之陽(yáng),陽(yáng)中之陽(yáng)俱衰,四時(shí)無(wú)汗,其形不久,濕衰燥旺,理之常也。其形不久者,秋氣主殺,生氣乃竭。生氣者,胃之谷氣也,乃春少陽(yáng)生化之氣也?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔丹〕盛夏浴食無(wú)汗者,為表實(shí)。(見(jiàn)“心痛表里條”)
楊順二官子,患脈澀而短,重取而弱,此久受濕傷血,多年無(wú)汗,遇勞身熱倦怠,如沙病狀?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 蒼術(shù) 白術(shù) 芍藥(各半兩) 陳皮(六兩) 歸身(二兩) 甘草 紅花(各半兩)
分六帖,姜三片,煎服?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
謝老形實(shí),夏月無(wú)汗,成久嗽病?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 半夏 蘇葉
二味為末,入莎末、枕流末、仁陷末,以瓜蔞穰、桃仁泥半兩為丸。先服三拗湯三帖,卻服此丸子。(詳枕流末,蜆殼灰、蛤粉之類(lèi)。仁陷末,神曲也。)
〔《甲》〕汗不出,曲差主之。
〔垣〕當(dāng)歸六黃湯 治盜汗之圣藥也。
當(dāng)歸 生地 熟地 黃柏 黃芩 黃芪 黃連(各等分)
上為粗末。每服二三錢(qián),水一盞半,煎七分去渣,溫服。小兒用半錢(qián)?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
正氣湯 治盜汗?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 黃柏(炒,一錢(qián)) 知母(炒,一錢(qián)半) 甘草(炙,五分)
上粗末,作一服,水二大盞,煎一盞去渣,臨臥服?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔丹〕當(dāng)歸龍薈丸 治盜汗。(見(jiàn)“治法門(mén)”)
〔《本》〕治盜汗,外腎濕?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 人參 苦參 龍膽草 麻黃根(各三錢(qián))
上件為末,煉蜜丸,如桐子大。每服三十丸,燒麩湯下?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
嚴(yán)氏黃芪湯 治喜怒驚恐,房室虛勞,致陰陽(yáng)偏虛發(fā)厥,自汗或盜汗不止,并宜服之?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 黃芪(去蘆,蜜炙,兩半) 白茯苓(去皮) 熟地(酒蒸) 桂枝(不見(jiàn)火) 天門(mén)冬(去心) 麻黃根 龍骨(各一兩) 五味子 小麥(炒) 防風(fēng)(去蘆) 當(dāng)歸(酒蒸) 甘草(炙,各兩半)
上?咀。每服四錢(qián),水一盞,姜五片,煎七分溫服,不拘時(shí)。發(fā)厥自汗,加熟附子;發(fā)熱自汗,加石斛?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《山》〕盜汗,臨夜吃淡煮麥圓子,空心服妙香散?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《本》〕戢陽(yáng)氣,止盜汗,進(jìn)飲食,退經(jīng)絡(luò)熱,柏子仁丸?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 柏子仁 半夏曲(各二兩) 牡蠣(坩鍋?zhàn)觾?nèi)火煅,用醋淬七次,焙干) 人參 麻黃根(慢火炙,拭去汗) 白術(shù) 五味子(各一兩) 凈麩(炒,半兩)
上八味為末,棗肉丸,桐子大??招拿罪嬒氯迨瑁斩?。得效減一服,將愈即住。作散調(diào)服亦可?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔丹〕白術(shù)湯 治盜汗。
用白術(shù)四兩,分作四處:
一兩(用黃芪同炒) 一兩(石斛同炒) 一兩(牡蠣同炒) 一兩(麩皮同炒)
各味炒黃色,余藥不用,只用白術(shù)研末,每服三錢(qián),用粟米煎湯送下,盡四兩為效?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《世》〕治盜汗出,山藥一味為末,臨臥酒調(diào)下三錢(qián)效?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《本》〕牡蠣散 治盜汗。(方見(jiàn)前“自汗門(mén)”)
〔《世》〕黃芪散 治盜汗?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 黃芪 木通 葛根
上為粗末。水煎服?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《衍》〕治盜汗尤切。將椒目微炒,搗細(xì)末,用半錢(qián)匕。以生豬上唇煎湯一合調(diào),臨睡服,無(wú)不效。蓋椒目能行水,又治水蠱?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《世》〕五仙丸 治盜汗?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 天仙子 五靈脂
上為末,水糊丸,桐子大。三十丸,白湯臨臥服。(《本草》云:天仙子一名莨菪子,性甘寒,有毒,服者審之。)
〔《本》〕治盜汗?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 威靈仙 甘草(各半錢(qián)) 水煎服。
臟腑盜汗皆屬腎。經(jīng)云:腎病者,盜汗出,憎風(fēng)是也?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;"> 運(yùn)氣 盜汗皆屬寒水。經(jīng)云:歲水太過(guò),寒氣流行,甚則勞汗出,憎風(fēng)。又云:太陽(yáng)所至,為寢汗痓是也。
〔《世》〕治盜汗。桑葉為末,茶服之,諸藥不應(yīng)者,累驗(yàn)。(出《醫(yī)說(shuō)》)
〔孟〕豆豉能治久盜汗患者,以一升微炒令香,清酒二升漬兩三日,取汁,任人服之。不瘥,更作三兩劑即止。
〔《衍》〕牡蠣煅過(guò),麻黃根等分,同研極細(xì)粉,治盜汗及陰汗?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔《世》〕盜汗:陰都、五里、間使?! ?br style="margin: 0px; padding: 0px; outline-color: initial; outline-style: initial; max-width: 100%; box-sizing: border-box !important; overflow-wrap: break-word !important;">
〔扁〕盜汗:中極、氣海。虛損盜汗勞熱:百勞(三分,瀉三吸)、肺俞(四分,補(bǔ)三呼)
〔成〕盜汗者,謂睡而汗出者也,不睡則不能汗出,方其睡也,溱溱然出,覺(jué)則止而不復(fù)矣。
原文鏈接:
https://mp.weixin.qq.com/s/v0OjlduKN1-iZ6bzFkZ91g
(發(fā)表於內(nèi)蒙古自治區(qū)烏蘭察布市集寧區(qū)富力灣小區(qū))
聯(lián)系客服
微信登錄中...
請(qǐng)勿關(guān)閉此頁(yè)面